Hepatit C hastalığı, Hepatit C virüsü (HCV) adı verilen RNA genotipindeki bir virüsünün neden olduğu karaciğer inflamasyonudur. Virüs temel olarak paranteral (kan ve kan ürünleri kullanımı) yolla bulaşmakla birlikte, vakaların %30'un da ise nasıl bulaştığı bilinmemektedir. Bulaş sonrası HCV için kuluçka dönemi 6-8 haftadır. Laboratuvar testleri ile HCV RNA, serumda virüs bulaşından sonraki 7-21. günlerde, HCV tanısında kullanılan antikorlar (Anti-HCV) ise 20-150. günlerde gösterilebilmektedir. HCV hastalığında tanı özgül antikorların gösterilmesi ve/veya HCV RNA ile viral yükün tespit edilmesi ile mümkündür. Karaciğer enzimlerinde artış veya dalgalanmalar olması tanıyı destekleyecektir.
Hastalarda, halsizlik, yorgunluk, kas ağrısı, hafif ateş, bulantı kusma, %20 vakada sarılık, serum aminotransferaz düzeylerinde dalgalanmalar olmaktadır. %15-20 hasta tamamen iyileşmekte, geri kalanlarda ise kronik karaciğer hasarı ve bazı vakalarda da siroz gelişebilmektedir.
HCV'nin en az 6 farklı genotipi (genotipi 1-6) ve 50'den fazla subtipi vardır. HCV genotipindeki çeşitlilik, HCV enfeksiyonunun gidişatı, tedaviye yanıt ve epidemiyolojik araştırmalar açısından çok önemlidir. Genotip 1, 2 ve 3 dünya üzerinde en çok görülen genotiplerdir. Ancak subtipler incelendiğinde önemli farklılıklar göze çarpmaktadır. Genotip 1a Amerika ve Avrupa'da sık iken, genotip 1b Japonya'da ve Doğu Avrupa'da daha sık gözlenmektedir. Genotip 2a ve 2b Kuzey Amerika ve Japonya'da, 2c ise İtalya'da daha sıktır. Ülkemizde ise HCV'nin %70'inden genotip 1b sorumlu gözükmektedir.
HCV infeksiyonunun yüksek oranda kronikleşmesi ve kronik hepatit C'de interferon tedavisinin başarılı olması çalışmacıları akut HCV'de de interferon tedavisine yönlendirmiştir. Akut dönemde başlanan interferon (IFN) tedavisinin yüz güldürücü olduğu ve kronikleşmeyi önlediğini düşünülmektedir. Akut dönemde HCV RNA pozitifliği saptanan hastalarda IFN tedavisine başlanmaktadır. IFN tedavisi 6-24 hafta süreyle, haftada 3 kez yapılır ve karaciğer enzim düzeyleri düşene kadar uygulanır.
Kronikleşen HCV enfeksiyonlarında ise IFN ve ribavirin kombine tedavisi HCV RNA düzeyleri tespit edilemeyen düzeye inene kadar (yaklaşık 24 hafta) yapılabilir. HCV genotiplendirmesi tedaviye yanıtın takibinde de çok önemlidir. Örneğin genotip 1'in tek başına veya kombine IFN ve ribavirin tedavisine yanıtı iyi değildir. Genotip 2 ve 3 ise tedaviye 3 kat daha iyi yanıt vermektedir. Kombine tedavi kullanıldığında genotip 2 ve 3 tespit edilmiş hastalarda tedavi süresi 24 hafta, genotip 1 tespit edilenlerde ise 48 hafta olarak uygulanmaktadır. Tedaviye başlamadan önce bir kez genotip tayini yapılması genelde yeterli olmakla beraber, damar içi ilaç kullanımı hikayesi olan ve yeniden HCV enfeksiyonu ile karşılaşma riski yüksek olan hastalarda genotip değişebileceği için testi yinelemek gerekebilmektedir.
Ülkemizde Temmuz 2009 tarihinde yayınlanan SGK genelgesi ile HCV tedavisinde genotipe göre farklı tedavi rejimleri uygulanması gerektiği, tedavi ödemelerinin bu protokollere göre yapılacağı açıklanmıştır. Genelgeye göre HCV tedavisi öncesinde genotiplendirme testinin yapılması ve ilacın ne kadar süreyle kullanılacağına genotip tayini ile belirlemek gerekmektedir. Laboratuvarımızda bu test PCR yöntemi ile çalışılmakta ve alt tipleri tanınabilmektedir.