COVID-19 için şuan tüm dünyada 3. Faz çalışmalarının ön raporları sunulan, kullanımda olan farklı yöntemler kullanılan 5 farklı aşı vardır (mRNA tipi, vektör ve inaktif aşılar) Türkiye’de rutin aşılama programında inaktif aşı kullanılmaktadır.
İnaktif aşının Faz3 çalışmaları için Brezilya’da % 50 etkin bulunduğu açıklandı. Bunun anlamı nedir?
Brezilya’da devam eden 3. Faz çalışmaları sırasında elde edilen ilk veriler açıklandı. Bu verilere göre sinovac tarafından üretilen Coronavac aşısı aşılanan kişileri hasta olmaktan ancak %50 koruyabiliyor. Ama bu kişiler hastalansalar bile hastaneye yatacak kadar ağır seyretmiyor ve aşı ağır hastalıktan %100 ve orta düzey bir hastalıktan da %78 koruyor.
Hamileler aşı olmalı mı?
COVID-19 inaktif aşısı için hamilelerde bir çalışma yapılmış . Ancak şuana daha önce kullanılan diğer inaktif aşıların hamilelerde kullanılabiliyor olması hamilelerin de aşılanabileceğini düşündürüyor. Ama yine de buna karar vermeden önce doktorunuzla görüşmekte yarar var.
Emzirenler aşılanabilir mi?
Emzirenlerin inaktif aşı olmalarında bir sakınca olmadığı kabul edilmektedir.
Bir hafta için de COVID-19 olmuş ve antikor gelişmiş olanlar da aşılanabilir mi?
Akut COVID-19 enfeksiyonun üzerinden 4 hafta geçtikten sonra aşılanabilirsiniz. Daha önce COVID-19 geçirmiş ve antikoru olanlar da aşılanabilirler. Aşılanmakta hiçbir sakınca yok ama öncelikli aşılanması gerekenler arasında değiller.
Hangi aşıyı seçmeliyiz?
Şuan kullanıma sunulmuş 5 aşı var. Hepsinin farklı etki yolları ve etkinlik düzeyleri var. Hangisini yaptırmanız gerektiği konusunda net bir şey söylemek zor. Buna kronik rahatsızlıklarınız, alerjiniz ve elbette elde edebileceğimiz aşı ile ancak karar verebilirsiniz.
Ben aşı olsam da hastalık bulaştırma riskim var mı?
Evet. Ne yazık ki aşılansanız bile hastalanabileceğiniz gibi karşı tarafa bulaştırma riskiniz de var. Bu nedenle toplumun büyük bir çoğunluğu aşılanmadan maskemizi çıkaramayacağız.
Aşılanma sonrasında istenmeyen yan etki gelişecek olursa ne yapmalıyız?
Enjeksiyonun yapıldığı yerde ağrı, şişme veya kızarıklık, hafif ateş, titreme, yorgun hissetmek, baş ağrısı, kas ve eklem ağrıları gözlenebilir. Görülme sıklığı % 10 kabul edilmektedir.
*Aşı uygulanan bölgede ağrı/şişlik/kızarıklık: Aşı uygulanan kolunuza yüksek pozisyon veriniz. Soğuk uygulama (Soğuk suyla ıslatılmış bir havlu aşı yapılan bölgeye uygulanabilir, cilde direkt buz uygulanmasından kaçınılmalıdır) yapınız. Parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanabilirsiniz.
*Yorgunluk: İstirahat ediniz, yeterli sıvı alınız.
*Hafif ateş, titreme: İstirahat ediniz, yeterli sıvı alınız, parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanabilirsiniz.
*Baş ağrısı: Parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanabilirsiniz.
*Kas/eklem ağrısı: İstirahat ediniz, yeterli sıvı alınız, parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanabilirsiniz.
*Kusma, ishal: Bol sıvı takviyesi yapınız, ishal diyeti uygulayınız. Ağızdan sıvı ve gıda alamayacak kadar çok kusma olması durumunda sıvı kaybı olabileceği için bir sağlık kuruluşuna baş vurunuz.
*Bunların dışında Covid-19 aşısı ile ilgili olabileceği düşünülen bir rahatsızlık gelişmesi durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Çok güvenilir olmadığı neden düşünülüyor?
Çok hızlı geliştirildiği ve Faz 3 çalışmaları açıklanmadığı için.
COVID-19 aşısı olan biri başka bir aşı olabilir mi?
İnaktif aşılar arasında bir süre olması gerekmez. Bu nedenle inaktif aşı olduysanız bir başka inaktif aşıyı rahatlıkla olabilirsiniz. Ama yine de 7 gün ara verip yapılması önerilir. Sağlık bakanlığı bu süreyi yan etki takibi yapabilmek için 14 güne çıkardı. Ama eğer bir canlı aşı olmanız gerekirse o zaman 4 hafta ara verilmesi önerilmektedir.
Lupus gibi otoimmün hastalarda zararı var mı?
Hayır, COVID-19 aşıları lupus hastalarında da yapılabilir ama bu hastalar genelde bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanırlar ve bu ilaçlar antikor oluşumunu yavaşlatır. Yani eğer ilaç kullnılıyorsa aşılandıklarında aşıdan beklediğimiz bağışıklık cevabını alamayabiliriz. Bu nedenle doktorumuza sorarak belki ilacımıza bir süre ara vererek aşılanmamız gerekebilir. Ama buna doktorumuzla karar vermemiz gerekir.
Aşının etkisi ne kadar sürecek?
Aşının bizi ne kadar süre koruyacağını henüz bilmiyoruz ama şuana kadar elde edilen bilgilere göre en az 6-8 ay koruması beklenmektedir.